ΒΡΑΧΟΚΙΡΚΙΝΕΖΟ

Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς είναι διεθνώς σημαντικό για τα πουλιά, που είναι από τα πολυτιμότερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος και αποτελούν δείκτες της υγείας των οικοσυστημάτων, της κατάστασης των επιμέρους τύπων οικοτόπων στους οποίους είναι προσαρμοσμένα να ενδιαιτούν, αλλά και της ποιότητας ζωής.

Από τα 442 είδη πτηνών που υπάρχουν στην Ελλάδα τα 261 έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή (ποσοστό 59% περίπου). Από αυτά τα 79 αποτελούν είδη προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Παράρτημα Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ (η μέχρι σήμερα 79/409/ΕΟΚ), ενώ 40 είδη εντάσσονται σε μια από τις κατηγορίες κινδύνου του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων για την Ελλάδα.

Η σημασία της περιοχής για αρκετά αναπαραγόμενα είδη είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική. Από τα είδη που φωλιάζουν τα 23 περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ, μεταξύ αυτών και παγκοσμίως απειλούμενα είδη όπως η Βαλτόπαπια Aythya nyroca και το Κιρκινέζι Falco naumanni.

Η μεγάλη ποικιλία οικοτόπων σε συνδυασμό με άλλους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες (κλίμα, έδαφος κλπ.) αποτελούν την κύρια αιτία για την ύπαρξη μεγάλης ποικιλίας ειδών ορνιθοπανίδας. Η ποικιλία αυτή γίνεται ακόμα πιο εμφανής ανάμεσα στις εποχές του έτους, καθώς με εξαίρεση τους μόνιμους κατοίκους που διαβιούν στην περιοχή, υπάρχουν και αυτοί που την επισκέπτονται, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους προς βορειότερες (εαρινή μετανάστευση) ή νοτιότερες (φθινοπωρινή μετανάστευση) περιοχές, αλλά και αυτοί που ταξιδεύουν στην περιοχή προκειμένου να φωλιάσουν ή να περάσουν το χειμώνα τους (διαχείμαση).

Η εαρινή μετανάστευση ξεκινά μέσα στο Φεβρουάριο για είδη όπως ο μαχητής (Philomachus pugnax), η χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), η σαρσέλα(Anas querquedula) και η λιμόζα(Limosa limosa) και συνεχίζεται έως το Μάιο ή και τις αρχές Ιουνίου. Είναι μαζικότερη και πιο εντυπωσιακή από τη φθινοπωρινή και πολλά είδη περνούν σε μεγάλους αριθμούς, όπως ο καλαμοκανάς(Himantopus himantopus), η νανοσκαλίδρα(Calidris minuta), η δρεπανοσκαλίδρα(Calidris ferruginea), ο θαλασσοσφυριχτής (Charadrius alexandrinus), η σαρσέλα(Anas querquedula) και διάφοροι τρύγγες, όπως ο βαλτότρυγγας (Tringa stagnatilis) ο λασπότρυγγας (Tringa glareola) και ο πρασινοσκέλης (Tringanebularia).

Τα σημαντικότερα είδη που μεταναστεύουν στην περιοχή για να φωλιάζουν, αναδεικνύοντας την αξία της, είναι ο μικροτσικνιάς(Ixobrychus minutus), ο πορφυροτσικνιάς(Ardea purpurea), η σαρσέλα(Anas querquedula), ο φιδαετός(Circaetusgallicus), το κιρκινέζι(Falconaumanni), ο καλαμοκανάς(Himantopus himantopus), το νεροχελίδονο(Glareola pratincola), το νανογλάρονο(Sterna albifrons), το γιδοβύζι(Caprimulgus europaeus), η μικρογαλιάνδρα(Calandrella brachydactyla) κ.α. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι το έτος 2010 ένα ζευγάρι λευκών πελαργών (Ciconiaciconia) έφτιαξε τη φωλιά του στο χωριό Μετόχι, γεγονός που προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον, καθώς είναι η πρώτη φορά μετά από δεκαετίες που το συγκεκριμένο είδος φώλιασε στην Πελοπόννησο.

Ως εποχή διαχείμασης στην περιοχή, καθορίζεται η περίοδος από το Νοέμβριο έως και το Φεβρουάριο. Κατά την περίοδο αυτή αρκετά είδη πουλιών μεταναστεύουν από τη βόρεια Ευρώπη προς τη Μεσόγειο για ευκολότερη εξεύρεση τροφής. Στα υδρόβια είδη η έναρξη της μετανάστευσης ποικίλλει ανάλογα με το είδος, ενώ το μέγεθος των μετακινούμενων πληθυσμών εξαρτάται από τη δριμύτητα του χειμώνα στη βόρεια Ευρώπη. Μεταξύ των ειδών που διαχειμάζουν στην περιοχή συγκαταλέγονται η βαρβάρα(Tadorna tadorna), η ψαλίδα(Anas acuta), η χουλιαρόπαπια(Anas clypeata), το σφυριχτάρι(Anas penelope), το κιρκίρι(Anas crecca), το γκισάρι(Aythya ferina), το ευρωπαϊκό βροχοπούλι (Pluvialis apricaria),η καλημάνα(Vanellus vanellus) κ.α.

Επίσης, κατά την εποχή διαχείμασης αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός ειδών που διαβιούν όλο το χρόνο στην περιοχή όπως είναι το νανοβουτηχτάρι (Tachybaptus ruficollis), ο αργυροτσικινιάς (Ardea alba), ο σταχτοτσικνιάς (Ardea cinerea), η πρασινοκέφαλη πάπια(Anas platyrhynchos), η βαλτόπαπια(Aythya nyroca), ο καλαμόκιρκος(Circus aeruginosus), η νερόκοτα(Gallinula chloropus), η φαλαρίδα (Fulica atra) κ.α.

Σύνοψη της Ορνιθολογικής Σημασίας του Εθνικού Πάρκου

Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς:

• Βρίσκεται πάνω στο νοητό δυτικό διάδρομο μετανάστευσης που ακολουθεί τη δυτική ακτογραμμή της Ελλάδας από την Αλβανία μέχρι τη χερσόνησο της Μεθώνης (Μεσσηνία) και η οποία συνεχίζεται για τα μεταναστευτικά πουλιά, είτε με απευθείας διάχυση της Μεσογείου είτε συνεχιζόμενη προς Κύθηρα, Αντικύθηρα, Κρήτη. Με εξαίρεση τον «προωθημένο σταθμό» της λιμνοθάλασσας Γιάλοβας, στην Πύλο, το Κοτύχι είναι η τελευταία και αντίστροφα η πρώτη μιας σειράς σημαντικών υγροτόπων διεθνούς σημασίας κατά μήκος των δυτικών ακτών της βαλκανικής από τη Δαλματία μέχρι τη Νότια Πελοπόννησο (Neretva, Hutovo Blato, Skadar λίμνη, Δέλτα Drini, Δέλτα Καλαμά, Αμβρακικός, Μεσολόγγι).

• Είναι ο μοναδικός Υγρότοπος Διεθνούς Σημασίας Ramsar στο γεωγραφικό διαμέρισμα Πελοποννήσου.

• Η μεγάλη ετερογένεια υγροτοπικών και στεριανών οικοσυστημάτων που παρουσιάζει, δημιουργεί ένα μοναδικό συνδυασμό στην Ελλάδα, ικανό να φιλοξενήσει μεγάλη ποικιλία ειδών πουλιών με διαφορετικές απαιτήσεις (υδρόβια, δασόβια, μεταναστευτικά).

• Οι συνθήκες διαχείμασης για τα πουλιά είναι ευνοϊκές λόγω του ήπιου χειμώνα.

• Το υγροτοπικό σύμπλεγμα από τη λιμνοθάλασσα του Αράξου μέχρι το Κοτύχι, αποτελεί φυσική συνέχεια προς το νότο του πολύ σημαντικού υγροτοπικού συμπλέγματος των υγροτόπων Μεσολογγίου, Αιτωλικού, Δέλτα Αχελώου.

• Αποτελεί τόπο φιλοξενίας και των εννέα (9) ειδών ερωδιών σε μεγάλους αριθμούς, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, εκ των οποίων τα εφτά (7) αποτελούν είδη προτεραιότητας.

• Είναι από τις κορυφαία σημεία της Ελλάδας για την αναζήτηση μεταναστευτικών παρυδάτιων πουλιών, ιδιαίτερα την άνοιξη και το φθινόπωρο.

• Είναι Εθνικής σημασίας για το φώλιασμα του μικροτσικνιά (Ixobrychus minutes), ο οποίος παρατηρείται στο εκτενές σύστημα καλαμιώνων της περιοχής και του πορφυροτσικνιά (Ardea purpurea), η συμπεριφορά του οποίου καθιστά δύσκολη την παρατήρησή του.

• Είναι σημαντική για το φώλιασμα της σπάνιας βαλτόπαπιας (Aythya nyroca), που είναι ένα από τα εννέα (9) παγκοσμίως απειλούμενα είδη και από τις σημαντικότερες της επικράτειας για την αναπαραγωγή του καλαμοκανά (Himantopus himantopus), με το χαρακτηριστικό και θορυβώδες κάλεσμά του, του νεροχελίδονου (Glareola pratincola), που φωλιάσει στις ανοιχτές περιοχές κοντά στο υγροτοπικό σύστημα και του πολύ μικρού νανογλάρονου (Sterna albifrons).

• Αποτελεί τόπο παρατήρησης ενός πληθυσμού από κιρκινέζια (Falco naumanni) στην πόλη των Λεχαινών, όπου φωλιάζουν στις στέγες των σπιτιών και σε τρύπες των τοίχων. Το κιρκινέζι είναι ένα από τα εννέα (9) παγκοσμίως απειλούμενα είδη.

• Είναι από τις καλύτερες στην Ελλάδα για τον καλαμόκιρκο (Circus aeruginosus), το χειμώνα.

• Τόπος παρατήρησης ασυνήθιστων για την Ευρώπη πτηνών όπως το σταυλοχελίδονο (Hirundo rustica) και η κιτρινοσουσουράδα (Motacilla flava), η οποία το χειμώνα μεταμορφώνει με τις κίτρινες αποχρώσεις της το τοπίο στο Κοτύχι.

• Θέση προσέλευσης σπανίων ειδών όπως ο αμμοδρόμος (Cursorius cursor), ο γελαδάρης (Bubulcus ibis) και ο βουνοσφυριχτής (Charadrius morinellus).